Fars Şiiri Ustası Ömer Hayyam

Ömer Hayyam aslen Rubai ustasıdır.  Matematikçi ve astronomdur. İnsanın önce kendisini anlayıp, tanıması ve yaşamın tadını çıkarması gerektiğini savunur. Seveni kadar sevmeyeni de çoktur Hayyam'ın.

Şiirlerinin genel konusu aşktır ona göre aşık olmayan yaşamamış sayılır, hayatın her döneminde insanın içinde bir parça aşk ve acısı olmalıdır.

Aşk ki gerçek değilse, tutkusu olmaz.
Ateşi köze döner, kokusu olmaz.
Aşık olan gün, gece, ay ve yıl yanar;
Güneş, ışık, rahat ve uykusu olmaz.

Sevgili, seninle ben pergel gibiyiz:
İki başımız var, bir tek bedenimiz.
Ne kadar dönersem döneyim çevrende:
Er geç baş başa verecek değil miyiz?

Eyvah ki; aşksız gönül dinden sayılmaz!
Yanmazsa aşkla o, gönülden sayılmaz!
Sevmeden geçirdiğin bir günün varsa;
O gün boşa geçmiştir, günden sayılmaz!

Günümüzün geçmişi takma anı yaşa mottosunu o zamandan anlatan mısraları;

Geçmiş günü beyhude yere yâd etme,
Bir gelmemiş an için de feryat etme
Geçmiş gelecek masal bunlar hep
Eğlenmene bak ömrünü berbat etme.

Çayda akan su gibi , çölde esen yel gibi
İşte bir günü daha kayboldu ömrümün.
Ben ben oldukça iki günün gamını bir çekmem.
Biri geçip giden gün biri gelecek gün.

Arkadaş dünya için boş yere üzülme
Şu hurda dünya için gereksiz yere üzülme
Var olan zaten geçti yok da ortada yok
Şen ol da var için yok için üzülme

Döneminde sarhoş, Tanrı tanımaz sözlerine sinirlenerek şöyle cevap vermiştir;

Kim demiş haram nedir bilmez Hayyam?
Ben helali haramı karıştırmam
Seninle içilen şarap helaldir
Sensiz içtiğimiz su bile haram

Hem yaşamayı çok sever, dünyanın nimetlerine doymak ister hem de dünyanın aldatıcı ve boş olduğunu söyler. Bu yönüyle kafa karıştırır. Sorgulayanlara inanç sistemini şöyle açıklar;

Erenlere hizmet et, ermişlikten ayrılma.
Namaz kıl ve oruç tut, delilikten ayrılma.
Sözün en doğrusunu, dinle Ömer Hayyam'dan:
Şarap iç, yol kes ama; iyilikten ayrılma!